Kultowe autobusy i ich historia

BUSSING napisał:

Nie obraziłbym się gdyby w kolekcji pojawił się symbolicznie jeden autobusik Czawdar. Toż to również marka z demoludów.

Mogliby też dać polskiego Czawdara. W 1979 roku w wyniku współpracy Autosana i Czawdara powstał prototyp turystycznego autobusu. Był to Autosan-Czawdar 11m4/h11.

Co do Czawdara na podwoziu Autosan - w Bułgarii nigdy nie produkowano autobusów na takim podwoziu.

W 2 połowie lat 70 tych Autosan poszukiwał źródeł pozyskania walut wymienialnych, niezbędnych do dalszego działania i rozwoju. Racjonalnym kierunkiem z szansami na powodzenie był Bliski Wschód gdzie chciano zaprezentować autobus turystyczny. Ponieważ H9-11 nie spełniał oczekiwań potencjalnych odbiorców, zwrócono się z propozycją współpracy do Czawdara z "bratniej" Bułgarii. Polski wkład obejmował podwozie z przednią osią Jelcz, węgierskim mostem Raba, licencyjnym silnikiem SW680 i skrzynką biegów z Tczewa na licencji ZF. Takie podwozia miały być karosowane przez Czawdar nowoczesnymi nadwoziami typu 11M4 budowanymi na licencji Setra. Zbudowano 2 prototypy, które nie spełniły założeń. Jeden pozostał w Polsce, został dość dobrze obfotografowany, jego zdjęcia znajdują się m.in. na stronie o Autosanie, którą kiedyś linkowałem. Produkcji seryjnej nie podjęto i tak skończyła się (zanim się zaczęła) polsko-bulgarska kooperacja w sprawie autobusów.

Bardzo dziękuję Koledze Maxowi za ciekawy komentarz i za poprawkę. Człowiek cały czas się uczy. Dzięki takim rozmowom utrwalają się informacje. Przy okazji, trzeba powiedzieć, że ten prototyp na zdjęciu powyżej prezentuje się imponująco !

andrzej50_lodz napisał:

M-metsky(miejski), EX-eksportowy.

Dziękuję

BUSSING napisał:

... Przy okazji, trzeba powiedzieć, że ten prototyp na zdjęciu powyżej prezentuje się imponująco !

Bo z zewnątrz to Czawdar 11M4. Czyli Setra 😉

A co do bułgarskiej motoryzacji przed 1989r, oprócz autobusów Czawdar, firma MADARA produkowała samochody ciężarowe na licencji Skoda/Liaz i pochodne konstrukcję własne oraz montowała Gazy 53. Madara istnieje do dzisiaj, jest dużym producentem maszyn rolniczych. Bulgarrenault produkował Renault 8 i 10, Bulgaralpine montował sportowe Alpine110 na których m.in. startowali bułgarscy kierowcy rajdowi (m.in. świetni bracia Czubrikow), montowano Fiaty 850 i 124 (Pirin - Fiat) oraz kilka modeli Moskwicza. Oprócz rynku wewnętrznego pojazdy sprzedawano w Jugosławii, Austrii i na Bliskim Wschodzie.
Po okresie rozwoju i otwarcia na nowoczesne konstrukcje zachodnie, na początku lat 70tych nastąpiło ograniczenie i zakończenie współpracy z Zachodem z jednoczesnym przeorientowaniem na ścisłą współpracę z ZSRR. Z samochodów osobowych w montażu do końca lat 80tych pozostały tylko Moskwicze.

Nieoficjalne info - w kolekcji prawdopodobnie pojawi się...

JELCZ 021!

Wydawnictwo podobno w ostatnim czasie porobiło wymiary krakowskiego egzemplarza, więc istnieje spore prawdopodobieństwo pojawienia się takiego modelu za jakiś czas Wink

Dziękuję za bardzo ciekawą wypowiedź na temat bułgarskiej motoryzacji. Okazuje się, że w "bratniej Bułgarii" ten przemysł motoryzacyjny osiągnął - w swoim czasie - całkiem niezły poziom.

O autobusach Czawdar dowiedziałem się z artykułu pana Podbielskiego pt. "Pojazdy krajów RWPG" z Młodego Technika. O pozostałych markach dowiaduję się dzisiaj, z naszego forum.🙂 Dzięki !

Dziękujęmy też Panu Samochodzikowi za - być może - fantastyczny przeciek nt. Jelcza 021. 🙂 To by była rewelacja! No ale trzeba to zrobić. Krakowianie odbudowali ten autobus praktycznie ze zgliszcz. Tego nie można nie wykorzystać, że jest teraz prawdziwy egzemplarz. Super !

Pan_Samochodzik napisał:

Nieoficjalne info - w kolekcji prawdopodobnie pojawi się...

JELCZ 021!

To super wiadomość. Smile

Oby tylko nie zrobili takiej karykatury jak 272 MEX.

Sądzę, że już nikt sobie nie pozwoli na kolejną porażkę. Można się bardziej spodziewać poziomu podobnego do modelu San H-01. Teraz już skanują autobus przed opracowaniem modelu. Już nie robią na podstawie zdjęć z telefonu, z bliska, obiektywem szerokokątnym.

Wracając jeszcze do Czawdara,to sprzedawano go jeszcze w Grecji pod nazwą Atlas.Czawdary widoczne były także na ulicach Kabulu.

Zatem tym bardziej taki Czawdar mógłby być odwzorowany w skali 1:72. Dość istotna marka autobusów w krajach "demokracji ludowej". Ciekawa informacja. Dziękuję!🙂

Autobusy Czawdar w Grecji oferowane i sprzedawane były jako Balkancar. Importerem natomiast była spółka Atlas i taka nazwa widniała na przedniej ścianie autobusów (nie wszystkich) . Czawdar wyprodukował dla Aten około 200 sztuk autobusów Balkancar b13-20, kolejne 100 wyprodukowano z bułgarskich komponentów już w Grecji.
Nazwa importera Atlas umieszczana była na wszystkich pojazdach oferowanych przez Balkancar w Grecji - na kilku typach autobusów i samochodach ciężarowych Liaz Madara, do których sprzedaży jednak ostatecznie nie doszło.

I w tym momencie pojawiła się znana w Polsce marka Balkancar ( wózki widłowe ). To duży holding przemysłowy. Dodam ciekawostkę, że był też prototyp Ikarusa z serii 500 na bułgarskim podwoziu Balkancar. Przedsięwzięcie nie zakończyło się sukcesem. W tym zakresie, dobrze układała się Węgrom współpraca z Czechosłowacją. Modele 543 i 553 na podwoziu Avia.

Dzięki Max za ciekawy komentarz o bułgarskich autobusach. Zawsze czytam takie posty z dużym zainteresowaniem.

Gdy mówimy o autobusach Czawdar, to dodam, że nazwa nawiązuje do miejscowości Czawdar w Bułgarii, ale przede wszystkim do Brygady Partyzanckiej Czawdar. Gdy w latach 80-tych miałem okazję w Bułgarii jeździć takim autobusem (oczywiście jako pasażer), to rozmawiałem z kierowcą o tej nazwie. Wtedy mówił, że to nazwa komunistycznych partyzantów bułgarskich (w czasie wojny Bułgaria była po stronie państw Osi).
Może ta informacja się przyda dla osób zbierających informacje o autobusach.
PS. Nie udzielam się na forum, ale zbieram autobusy i inne pojazdy dlatego z wielkim zainteresowaniem śledzę forum.

Odnośnie współpracy bułgarskiego Czawdara i węgierskiego Ikarusa, to w 1984 roku powstały dwie sztuki midibusa o oznaczeniu Ikarus 543.70
Oba pojazdy posiadały węgierską zabudowę Ik 543 umieszczoną na podwoziu Balcancar LC51. Napędzane to wszystko było silnikiem Bulgar Perkins DP 5800 A
[link widoczny dla zalogowanych]

[link widoczny dla zalogowanych]

Żródło:
Christian Suhr - Busse für die Welt
Archiwum Ikarus.